Panama, tot voor kort toch vooral bekend vanwege het Panamakanaal, blijkt het centrum te zijn van grootschalige internationale belastingontduiking. Belastingparadijzen, brievenbusfirma’s belastingontduiking of -vermijding, iedereen heeft het erover na de onthulling van de Panama papers. Het is niet de eerste keer dat er geheime informatie uitlekt over fiscale zaken, maar zo uitvoerig als nu is niet eerder voorgekomen. Volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) is de hoeveelheid uitgelekte gegevens ongekend. De Panama papers bevatten meer dan 11 miljoen documenten met informatie over meer dan 200.000 bedrijven. Deze bedrijven maken gebruik van meer of minder ingewikkelde constructies.
De eerste gevolgen zijn al zichtbaar: het proces van “naming and shaming” heeft al slachtoffers geëist. De premier van IJsland is opgestapt en voormalig NS-topman Meerstadt heeft zijn commissariaten op moeten geven. De Britse premier ligt onder vuur vanwege zijn overzeese financiële belangen.
Waar gaat het nu eigenlijk om? De kern van het probleem is dat er geen wereldwijd belastingsysteem is, maar dat ieder land zijn eigen systeem heeft. Niet alleen verschillen tarieven, maar ook de grondslagen van de belastingheffing zijn niet gelijk. Handige adviseurs maken gebruik van de gaten in het internationale belastingstelsel. De verontwaardiging over wat je kunt omschrijven als fiscaal vluchtgedrag is groot, maar is die terecht? Lang niet alle belastingconstructies zijn illegaal, maar veel van die constructies zijn kennelijk immoreel.
Waar ligt de grens?
Vraag iemand of hij minder belasting wil betalen dan hij nu doet, en vrijwel zeker zal hij die vraag met “ja”beantwoorden. Niemand maakt zich daar druk om. Maar zodra het gaat om grote vermogens of geldstromen dan kan of mag het ineens niet meer. Het oprichten van een brievenbusfirma is legaal, zolang deze voldoet aan alle verplichtingen. Dat niet bekend is wie erachter zit, kan een legaal doel dienen, namelijk de bescherming van de persoonlijke levenssfeer van de betrokkenen. Ook het onderbrengen van vermogen in het buitenland is niet illegaal. Dat wordt het pas wanneer geld wordt onttrokken aan het zicht van de fiscus of wanneer het gaat om de opbrengst van criminele activiteiten.
Nederland belastingparadijs?
U en ik denken daar wellicht anders over gezien de bedragen aan belasting die wij mogen betalen, maar voor veel internationale bedrijven is Nederland een belastingparadijs. Denk aan Starbucks en Ikea, die geldstromen via een vestiging in Nederland laten lopen, hun winsten kunstmatig laag houden en daardoor weinig belasting betalen.
In Amsterdam zijn heel veel brievenbusfirma’s gevestigd. De Nederlandse staat heeft daar tot nu toe weinig aan gedaan met een beroep op het belang van een gunstig vestigingsklimaat voor bedrijven. In Europees verband heeft Nederland zich regelmatig verzet tegen maatregelen die dit soort praktijken willen tegengaan.
En nu?
Als er een ding duidelijk is geworden door de Panama papers, is het wel dat het zo niet verder kan. De komst van een wereldomvattend uniform belastingstelsel is een utopie. Dat gaan wij niet meer meemaken. Nationale maatregelen lossen het probleem ook niet op, ondanks goedbedoelde initiatieven als de oproep om een “paradijsbelasting” in te stellen. Wat wel tot de mogelijkheden behoort is verbetering van de internationale samenwerking, bijvoorbeeld via de OESO of in Europees verband. De OESO heeft daartoe een spoedoverleg ingelast om te zien of de samenwerking verbeterd kan worden en hoe gevallen van belastingontduiking sneller en beter ontdekt kunnen worden.
Wat is uw mening? Is het voldoende om je aan de wet te houden als je zo min mogelijk belasting wil betalen of heb je ook een morele verplichting om naar vermogen bij te dragen?
Reacties zijn gesloten